ΟΙ ΝΕΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Απόψεις – Παρατηρήσεις



του κ. Γ. Θ. Κρεκούκια

τ. Δ/ντή Υπουργείου Οικονομικών

Συνεργάτη της εταιρείας Συμβούλων Επιχειρήσεων

«ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Γ. ΓΙΑΜΑΡΕΛΛΟΥ Α.Ε.»



Καίτοι οι βασικές ρυθμίσεις του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που εξαγγέλθηκαν είναι πολύ συνοπτικές και λιτές, εντούτοις φαίνεται ότι, τα φορολογικά μέτρα που έχουν αποφασιστεί, περιλαμβάνουν αρκετές χρήσιμες καινοτομίες, οι οποίες εφόσον διαμορφωθούν σε ένα προσεκτικό και εύληπτο νομοθετικό κείμενο, θα συμβάλουν τόσο στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής όσο και της συνακόλουθης βελτίωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας. Αυτά με την προϋπόθεση πάντα ότι τα νέα αυτά μέτρα θα τύχουν αφενός μεν της αποδοχής των πολιτών και αφετέρου εάν θα εφαρμοστούν αποτελεσματικά.

Εντούτοις, στο συνοπτικό αυτό κείμενο, που είδε το φως της δημοσιότητας, θα μπορούσαν να γίνουν οι ακόλουθες, κατά τη γνώμη μας, παρατηρήσεις:

1. Νέα φορολογική κλίμακα – Αποδείξεις δαπανών. Η σχεδιαζόμενη αυτή κλίμακα με ανάπτυξη των κλιμακίων και μείωση μάλιστα των συντελεστών των πρώτων κλιμακίων, θα συμβάλει κατ’ αρχήν στη μείωση του φορολογικού βάρους των μικρών εισοδηματιών. Τούτο βέβαια με την επιφύλαξη της νέας ρύθμισης που συνδέει το αφορολόγητο όριο (12.000,00€) με τις αποδείξεις λιανικής πώλησης και παροχής υπηρεσιών, που πρέπει να προσκομίζουν οι φορολογούμενοι, για την κάλυψη του αφορολόγητου αυτού ορίου.

Η νέα αυτή διαδικασία φρονούμε ότι θα δημιουργήσει αφενός μεν ένα γραφειοκρατικό κυκεώνα, αφετέρου δε θα καταλήξει στην επιβάρυνση πολλών φορολογούμενων οι οποίοι δεν θα μπορούν, ή έστω και θα αμελούν, να συγκεντρώνουν τον απαραίτητο αριθμό αποδείξεων, έτσι ώστε να διασφαλίσουν το μέχρι σήμερα αφορολόγητο όριο.

Κατά τη γνώμη μας, το αφορολόγητο όριο έπρεπε να μείνει ανέπαφο, ακόμα και να μειωθεί π.χ. στο ποσό των 10.000,00€ και το κίνητρο της συγκέντρωσης αποδείξεων να περιοριστεί αυστηρώς στις ευαίσθητες από απόψεως φοροδιαφυγής κατηγορίες επαγγελμάτων (εργολάβοι, κατασκευαστές πάσης φύσεως τεχνικών έργων, συνεργεία αυτοκινήτων, ελεύθεροι επαγγελματίες κ.λπ.) .

2. Κατάργηση αυτοτελούς φορολόγησης – Νέος τρόπος φορολόγησης των κερδών των ανωνύμων εταιρειών.

Το μέτρο της κατάργησης της αυτοτελούς φορολόγησης αρκετών εισοδημάτων είναι βέβαιο ότι, εκτός από τη δίκαιη ευθυγράμμιση του τρόπου φορολογίας των ευνοούμενων μέχρι σήμερα εισοδημάτων, θα συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών.

Εντούτοις, καθόσον αφορά το νέο τρόπο φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών (μερισμάτων κ.λπ.), τα οποία σύμφωνα με τη σχετική ρύθμιση, θα υπόκεινται στο εξής σε παρακράτηση φόρου (40%), που θα γίνεται στο επίπεδο του νομικού προσώπου της εταιρείας, χωρίς εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης του δικαιούχου, όπως γινόταν μέχρι σήμερα, αλλά με ένταξη του διανεμόμενου αυτού ποσού στη φορολογική δήλωση του υποχρέου, θα επιφέρει δυσβάσταχτο φορολογικό βάρος σε πολλές περιπτώσεις, μικρών κυρίως εισοδηματιών, οι οποίοι εκτός από ένα μικρό ποσό μερισμάτων (μικρομερισματούχοι), θα έχουν και ένα μικρό εισόδημα π.χ. από μισθό ή σύνταξη, όπου με τη συνάθροιση των δύο αυτών εισοδημάτων θα προκαλείται υψηλή και δυσανάλογη φορολογική επιβάρυνση.

Επισημαίνεται ότι η περίπτωση αυτή, της υψηλής δηλαδή φορολογικής επιβάρυνσης, είχε αντιμετωπιστεί στο παρελθόν με ειδική ρύθμιση που είχε θεσπιστεί στο προηγούμενο φορολογικό καθεστώς που ίσχυε πριν από τον Ν. 2065/92, όπου εφορολογούντο ιδιαιτέρως τα μη διανεμόμενα και τα διανεμόμενα κέρδη. Με τις διατάξεις δηλαδή αυτές είχε προβλεφθεί ένα αφορολόγητο όριο, στον παρακρατούμενο φόρο ποσού 50.000 δραχμών για κάθε μέτοχο για μερίσματα που εισέπραττε από την ίδια ανώνυμη εταιρεία. Το αφορολόγητο αυτό ποσό μπορούσε να φθάσει μέχρι τις 200.000 δραχμές για εισπραττόμενα μερίσματα από περισσότερες ανώνυμες εταιρείες. Η ελάφρυνση αυτή φρονούμε ότι είναι δίκαιο να καθιερωθεί και με τον νέο φορολογικό νόμο.

Περαιτέρω όμως επισημαίνεται ότι, με την καθιέρωση του νέου τρόπου φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών των ανωνύμων εταιρειών, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του ισχύοντος σήμερα τρόπου φορολογίας των διανεμόμενων κερδών σε μητρικές εταιρείες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που υπαγορεύεται μάλιστα από Κοινοτικές Οδηγίες.

Τούτο δε διότι ο προτεινόμενος τρόπος φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών των Α.Ε., ήτοι με παρακράτηση φόρου με συντελεστή 40% στα διανεμόμενα κέρδη και τη συνακόλουθη ένταξη των κερδών αυτών στη φορολογική δήλωση του δικαιούχου (φορολογίας εισοδήματος), ενώ δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα στην περίπτωση ημεδαπών μετόχων, αντίθετα φαίνεται ότι δημιουργεί καταρχάς σοβαρό πρόβλημα στην περίπτωση μετόχων μητρικών εταιρειών των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πράγματι, στην προαναφερθείσα περίπτωση διανομής κερδών σε μετόχους μητρικών εταιρειών κρατών-μελών της Ε.Ε., δεν είναι εφαρμοστέος ο προαναφερθείς τρόπος φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών, καθόσον προσκρούει στις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Κ.Φ.Ε. (Ν. 2238/1994), όπως αυτές τέθηκαν με την παράγραφο 18 του Ν. 3697/2008. Σύμφωνα δε με τις διατάξεις αυτές «ειδικά, οι ημεδαπές εταιρείες δεν προβαίνουν σε παρακράτηση φόρου επί των κερδών που διανέμουν προς εταιρείες άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των οποίων είναι θυγατρικές, με τις προϋποθέσεις του άρθρου 11 του Ν. 2578/1998 (ΦΕΚ 30Α΄), όπως ισχύει».

Σύμφωνα δε με τις διατάξεις του τελευταίου αυτού νόμου οι αλλοδαπές μητρικές εταιρείες των κρατών-μελών της Ε.Ε. δεν υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου από τις θυγατρικές τους ελληνικές, εφόσον συμμετέχουν στο κεφάλαιο αυτών για δύο τουλάχιστο συνεχή χρόνια, με το κατώτερο ποσοστό 10%, από την 1/1/2009 και μετά.

Επομένως, αν ήθελε εφαρμοστεί η προτεινόμενη ρύθμιση, οι ελληνικές ανώνυμες εταιρείες δεν θα μπορούν να παρακρατούν φόρο 40% στα κέρδη που διανέμουν στις μητρικές τους εταιρείες, εφόσον αυτές συμμετέχουν στο κεφάλαιο των εν λόγω ελληνικών (θυγατρικών τους) εταιρειών σε ποσοστό μεγαλύτερο από 10%. Σημειωτέον δε ότι η εν λόγω ρύθμιση του άρθρου 11 του Ν. 2578/98 έχει θεσμοθετηθεί κατ’ επιταγή της κοινοτικής Οδηγίας 90/435/ΕΟΚ και επομένως δεν μπορεί να παρακαμφθεί με τον νέο νόμο.

Ακόμα όμως η ίδια σχολιαζόμενη ρύθμιση θα δημιουργήσει προβλήματα και στον τρόπο φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών από ελληνικές ανώνυμες εταιρείες σε μητρικές εταιρείες οι οποίες δεν είναι κράτη-μέλη της Ε.Ε. (εταιρείες τρίτων χωρών), όπου η διανομή των μερισμάτων ρυθμίζεται από τις διατάξεις των διεθνών διμερών συμβάσεων περί αποφυγής της διπλής φορολογίας. Με τις διατάξεις δηλαδή αυτές, που, ειρήσθω εν παρόδω, κατά το σύνταγμα (άρθρο 28 § 1) υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου, προβλέπονται πολύ χαμηλότερα ποσοστά παρακράτησης φόρου από το ποσοστό 40% που προβλέπει η προτεινόμενη και σχολιαζόμενη διάταξη. Τα ποσοστά αυτά που προβλέπονται στις εν λόγω διμερείς συμβάσεις, που έχει υπογράψει η χώρα μας με πολλές τρίτες χώρες είναι, ως επί το πλείστον, μικρότερα του εν λόγω ποσοστού 40% που έχει ανακοινωθεί για τον νέο νόμο. Έτσι, στις περιπτώσεις αυτές οι ελληνικές φορολογικές αρχές θα πρέπει να περιορίζονται σε παρακράτηση φόρου με βάση τα χαμηλά αυτά ποσοστά κατά τη διανομή μερισμάτων στις μητρικές τους τρίτες χώρες, έναντι φυσικά πολύ υψηλότερου ποσοστού (40%) που θα φορολογούν τις εγχώριες ανώνυμες εταιρείες.

3. Λογιστικός προσδιορισμός εισοδημάτων

Όπως έχουμε επισημάνει και στο προεπισημειούμενο άρθρο μας στην έγκριτη αυτή εφημερίδα, ένας από τους σημαντικότερους λόγους της μεγάλης φοροδιαφυγής στη χώρα μας, είναι η κατακερματισμένη επιχειρηματική δραστηριότητα σε ένα εξαιρετικά μεγάλο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά δύσκολος, αν μη αδύνατος, ο έστω και δειγματοληπτικός ακόμα τακτικός έλεγχος και η εν γένει συστηματική φορολογική μεταχείριση όλων αυτών των μικροεπιχειρήσεων. Επομένως, θα ήταν σκοπιμότερο και οικονομικότερο να υπαχθούν οι επιχειρήσεις αυτές σε ένα προαιρετικό απλοποιημένο αντικειμενικό φορολογικό καθεστώς, κατά το πρότυπο του ισχύοντος σήμερα κατ’ αποκοπή συστήματος φορολόγησης ορισμένων επαγγελμάτων όπως, οι εκμεταλλευτές ταξί, οι εκμεταλλευτές Δ.Χ. αυτοκινήτων, οι μικρέμποροι των λαϊκών αγορών, οι εκμεταλλευτές ενοικιαζόμενων δωματίων κ.λπ. (σχετ. άρθρο 33 του Κ.Φ.Ε.). Αντ’ αυτού, δυστυχώς κατά τη γνώμη μας, με τις εξαγγελθείσες νέες φορολογικές ρυθμίσεις, φαίνεται ότι έχει αποφασιστεί όχι μόνο η επέκταση του απλοποιημένου και οικονομικού αυτού συστήματος που προτείνουμε, αλλά και η κατάργηση του υφιστάμενου σε πολύ μικρή κλίμακα κατ’ αποκοπή συστήματος φορολογίας. Έτσι, πολύ φοβούμεθα ότι, η υπαγωγή σε κανονικό σύστημα φορολογίας όλων αυτών των μικρών (αλλά όχι ασήμαντων από πλευράς φορολογικών εσόδων) επιχειρήσεων, αφενός μεν θα ζημιώσει τα δημοσιονομικά έσοδα και θα επιβαρύνει το κόστος φοροτεχνικής διαχείρισης του δημοσίου, αφετέρου δε θα επιβαρύνει οικονομικά και διαχειριστικά τις πολυάριθμες αυτές μικροεπιχειρήσεις.

4. Αντικατάσταση ΕΤΑΚ από προοδευτικό φόρο στην ακίνητη περιουσία

Στο θέμα της μετονομασίας του φόρου αυτού και της ορθής, φρονούμε, προοδευτικής ανάπτυξής του δεν θα θέλαμε να υπεισέλθουμε, αφού δεν έχουμε περαιτέρω στοιχεία για μελέτη. Εκείνο πάντως που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι το πρόβλημα της άδικης και εξαιρετικά ζημιογόνου, σε πολλές περιπτώσεις, φορολόγησης των μη προσοδοφόρων ακινήτων. Το ενδεχόμενο αντεπιχείρημα ότι, τυχόν θεσμοθέτηση παρόμοιας ρύθμισης, θα οδηγήσει σε καταστρατηγήσεις, σχετικά με την απόδειξη του «μη προσοδοφόρου» του ακινήτου, νομίζω ότι δεν μπορεί να πείσει τη σημερινή ηλεκτρονική εποχή οποιονδήποτε εχέφρονα πολίτη. Η απάντηση σε τυχόν τέτοιες ή παρόμοιες αντιρρήσεις είναι ότι οι δυσκολίες στις φορολογικές ρυθμίσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι μόνο με γραφειοκρατικά μέσα, αλλά και με σωστούς και αντικειμενικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς.

5. Λοιπές φορολογικές ρυθμίσεις

Με τις πιο πάνω παρατηρήσεις μας προσπαθήσαμε να σχολιάσουμε τις πιο σημαντικές ρυθμίσεις των φορολογικών προτάσεων. Εντούτοις, σχολιάζοντας γενικά τις υπόλοιπες πολυάριθμες και σημαντικές φορολογικές προτάσεις, θα λέγαμε ότι με την καθιέρωση αυτών θα βελτιωθεί σημαντικά τόσο ο υφιστάμενος φορολογικός μηχανισμός, αλλά και η αποτελεσματικότητα αυτού από πλευράς αποδόσεως φορολογικών εσόδων, τα οποία, όσο ποτέ άλλοτε, είναι τόσο αναγκαία για τη βελτίωση του μεγάλου δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας.